‘Ölüm gemisi’ diye nitelenen nükleer uçak gemisi Nae Sao Paulo'nun söküm için Türkiye'ye getirilmesi geniş kesimlerce eleştirilmişti. Tepkilerin ardından bakanlık geri adım attı.
Konuyla iglili Bakan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı, şu açıklamayı yaptı:
1- Brezilya Basel Sözleşmesi Yetkili Otoritesi IBAMA (Brezilya Çevre ve Yenilenebilir Doğal Kaynaklar Enstitüsü) tarafından Bakanlığımıza yapılan “NAE Sao Paulo” isimli eski askeri uçak gemisinin ülkemize Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. $ti. tarafından sökülmek üzere ithal edilmesi için sunulan notifikasyon başvurusuna 30.05.2022 tarihinde “Kara sularımıza girmeden denetim yapılması ve Bakanlığımız uzmanlarının gözetiminde söküm yapılması koşuluyla ŞARTLI ONAY verdik.
2- Sürecin başından bu yana, tarafı olduğumuz Basel Sözleşmesi gereğince yükümlülüklerimiz ve uluslararası hukuktan doğan haklarımızı ifade ettik, tehlikeli herhangi bir olumsuzluğun olması durumunda, gemiyi hiçbir tereddüte yol açmadan kabul etmeyeceğimizi ve ülkemiz kara sularına girmeden geri göndereceğimizi defaatle paylaştık.
3- Gemiyle ilgili Brezilya Federal Bölge Mahkemesinin ihtiyati tedbir kararı alması üzerine, verdiğimiz şartlı onayın yerine getirilmesi amacıyla 09.08.2022 tarihli yazımızla Brezilya Yetkili Otoritesi IBAMA’ya ve Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. Şti. firmasına mahkeme kararlarının ve geminin ülkemize gelmeden önce yeniden hazırlanmış Tehlikeli Madde Envanter Raporunun tarafımıza sunulmasını istedik.
4- Gelinen noktada; Uluslararası bağımsız denetim kuruluşları ve Bakanlığımız denetim ekipleri gözetiminde notifikasyon şartında yer almasına rağmen ikinci bir denetim sürecinin işletilmemesi tekrar istenen asbest ve diğer tehlikeli maddelerin bulunduğu yerlerin gemi planı üzerinde gösterilerek ve numune alınan noktaların fotoğraflanarak hazırlanması gereken ‘Tehlikeli Madde Envanter Raporunun’ Bakanlığımıza sunulmaması nedeniyle; “NAE Sao Paulo” isimli gemi için verilmiş olan şartlı notifikasyon onayının iptal edilmesine karar verilmiştir. Bu karar doğrultusunda, geminin Türk kara sularına girmesine izin verilmeyecektir.
Biz bugüne kadar söküm işlemleri için ülkemize gelen her gemide mevzuata uygun olarak hep uluslararası hukukun gereğini yaptık. Sadece NAE Sao Paulo gemisinde değil, tüm gemilerde de sürecin her aşamasını yakından takip ettik; çevremize, insanımıza zarar verecek hiçbir adıma izin vermedik. Milletimiz müsterih olsun. Bundan sonra da izin vermeyiz.
NE OLMUŞTU?
Türk firması Sök Denizcilik Şirketi'nin 2021 yılının Nisan ayında Brezilya'dan satın aldığı nükleer uçak gemisi Nae Sao Paulo'nun, söküm için İzmir Aliağa'ya getirilmesine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı geçen ay izin vermişti.
Bilim insanlarının, söz konusu geminin söküm işlemlerinin çevreye ve halk sağlığına vereceği büyük zararlar hakkındaki uyarılarına rağmen bakanlığın onay vermesi kamuoyunda büyük tepki doğurmuştu. Bakanlık, tepkilere karşın geri adım atmamıştı. Aliağa Çevre Platformu ALÇEP, Nae Sao Paulo'nun 5 Ağustos'ta yola çıkarılacağını açıklamıştı.
Brezilya Yüksek Mahkemesi de söküm için Aliağa'ya doğru yola çıkan asbestli gemiye dur demişti.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, TMMOB, İzmir Tabip Odası, DİSK, KESK ve İzmir Barosu tarafından geminin sökümü için verilen iznin yürütmesinin durdurulması ve iptali için İzmir 5'inci İdare Mahkemesi'ne dava dilekçesi verilmişti.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, "Bu gemi gelirse İzmir’i ayağa kaldıracağız. Bu geminin bu şehre zarar vereceğini, o sökümde çalışan işçilerin sağlıklarına zarar vereceğini biliyoruz. O nedenle asli görevimizi yerine getireceğiz ve bu geminin Aliağa’da sökülmesine izin vermeyeceğiz" açıklamasında bulunmuştu.
