İzmir'in Menemen ilçesinde 90 yıl önceki ayaklanmada Cumhuriyet karşıtı gericiler tarafından şehit edilen Asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay, Bekçi Hasan ve Şevki Bey anılıyor.
ŞEHİT ASTEĞMEN KUBİLAY KİMDİR?
Tam adıyla Mustafa Fehmi Kubilay, 1930 yılında Menemen'de yedek subay sıfatıyla askerlik görevini yapmaktaydı. Şeyh Esat’ın Manisa’da Nakşibendi tarikatını yaymakla görevlendirdiği Laz İbrahim tarafından yönlendirilen, Manisa tarafından gelen çember sakallı, sarıklı ve cüppeli dördü silahlı 6 kişi, 23 Aralık 1930'da sabah namazını takiben camiden aldıkları Yeşil Sancağı yola dikerek silah zoruyla etraflarına adam toplamaya başladılar. Elebaşılar arasında, Giritli Derviş Mehmet, Şamdan Mehmet, Sütçü Mehmet Emin, Nalıncı Hasan, Küçük Hasan vardı. Derviş Mehmet camide namaz kılanlara kendini “Mehdi” olarak tanıttı ve dini korumaya geldiklerini söyledi.
Arkalarında 70 bin kişilik Halife ordusu olduğunu, öğle saatlerine kadar şeriat bayrağı altında toplanmayanların kılıçtan geçirileceğini söyleyerek tehdit ettiler. Diktikleri bayrağın çevresinde dönmeye, tekbir getirmeye, zikretmeye ve “Şapka giyen kafirdir! Yakında yine şeriata dönülecektir.” diyerek bir isyan hareketi başlatmak istediler. Kasabaya halife ordusunun geleceği iddiası halkı korkuttu.
Olayların ilçedeki askeri birlikte duyulmasıyla, bir bilgiye göre; alay komutanı, yedek subay Kubilay'ı olay yerine gönderdi. Kubilay bu hareketi bastırmak için bir manga askerle olay yerine geldi. Askerlerin yanından ayrılarak tek başına onların arasına girip teslim olmalarını istedi. Gruptan biri ateş ederek Asteğmen Kubilay’ı yaraladı. Karşıdan bunu gören askerler ateş açtılar. Fakat tüfeklerinde öldürücü etkisi olmayan manevra fişekleri vardır. Derviş Mehmet “bana kurşun işlemiyor” diyerek halkı kandırmaya çalıştı.
Kubilay yaralı halde cami avlusuna sığındıysa da, Derviş Mehmet ve arkadaşları peşi sıra geldiler. Derviş Mehmet, çantasını açıp testere ağızlı bağ bıçağını çıkardı ve yaralı Asteğmen Kubilay'ın başını kesti. Kesik başı yeşil bayrağın sopasına dikmeye çalıştılar ancak başaramadılar. Birisi ip getirdi ve Kubilay'ın başı yeşil bayrağın dikili olduğu sopaya iple bağlandı. Olay yerine yetişen Bekçi Hasan ateş edip gruptan birini yaraladı. Ancak açılan ateş sonucu o da öldü. Arkadaşının yardımına koşan Bekçi Şevki de açılan ateş sonucu öldü.
Bu aşamada askeri birlik olay yerine geldi ve komutan “Teslim olun!” çağrısı yaptı Ancak olay çatışmaya dönüşür ve askeri birlik ateş etti. Göstericilerden Derviş Mehmet de dahil bazıları ölürken, bazıları kaçtı. Kaçanların hepsi daha sonra yakalandı.
OLAYIN ARDINDAN NELER YAŞANDI?
Kubilay Olayı, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin 1925'deki Şeyh Said İsyanından sonra tanık olduğu En önemli olaylardan biridir. Devlet Kubilay'ın şehit edilmesine sert tepki gösterdi. 27 Aralık 1930 günü Dolmabahçe Sarayı’nda Mustafa Kemal Paşa’nın başkanlığında bu konuda bir toplantı yapıldı. Kaynakların ifadesine göre, Mustafa Kemal Paşa, Kubilay Olayına çok kızmıştı. Daha birkaç yıl önce Yunan İşgalinin acısını tatmış bir muhitte bu olayın meydana gelmesi üzerine, bazı kaynaklara göre, ilçenin haritadan silinmesini emretti. Ertesi gün de, “Böyle emirler verirsem, uygulamayın, sonra bir daha sorun”, dedi. 28 Aralık 1930'da orduya gönderdiği başsağlığı telgrafında, “Mürtecilerin gösterdiği vahşet karşısında Menemen’deki ahaliden bazılarının alkışla tasvipkar bulunmalarının bütün cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanılacak bir hadise” olduğunu belirtti.
ANMA TÖRENİ YAPILDI
İzmir'in Menemen ilçesinde 90 yıl önceki kanlı ayaklanmada Cumhuriyet karşıtı güçler tarafından katledilen Asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay, Bekçi Hasan ve Bekçi Şevki, Yıldıztepe Şehitliği'nde düzenlenen resmi törenle anıldı. Kubilay Anıtı'na çelenk bırakılarak başlayan tören saygı duruşu ve İstiklal Marşı'nın ardından Kubilay ailesiyle anı fotoğrafı çekildi. Tören şehitlerin mezarlarına karanfil bırakılmasıyla sona erdi.
Törene İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Özuslu, Menemen Belediye Başkan Vekili Deniz Karakurt ile diğer ilçe belediye başkanları, Menemen Kaymakamı Fatih Yılmaz, Garnizon Komutan Vekili Topçu Albay Eray Ercan ve İzmirliler katıldı.
“İZMİR, CUMHURİYETİN YILMAZ SAVUNUCUSU OLMAYA DEVAM EDECEK”
Günün önemine dair bir açıklama yapan Soyer şöyle konuştu:
“Tarih, Menemen olayını gerçekleştirenleri, demokrasinin, Cumhuriyetin, yani halkın düşmanları olarak, Cumhuriyet'i yıkmaya çalışanların karşısında dimdik duran Asteğmen Kubilay'ı, Bekçi Hasan ve Bekçi Şevki'yi ise devrim şehitleri olarak yazdı. Kubilay'ı şehit eden ve ‘Cumhuriyet bitmiştir' diyerek halk düşmanlığı yapan zihniyete karşı Cumhuriyet'i muhafaza etmeye ve ikinci yüzyılına doğru emin adımlarla yürümeye devam ediyoruz.
Kurtuluş mücadelesini başlatan ve bu mücadelenin zafere ulaştığı İzmir, 90 yıl önce Kubilay'ın şahsında özgür ve bağımsız bir ülke olmayı kabul etmeyenlerin karşısında durarak Cumhuriyetimiz ve kazanımlarına sahip çıkmıştır. İzmir o gün olduğu gibi bugün de demokrasinin ve Cumhuriyetimizin yılmaz savunucusu olmaya ve bu değerleri ileriye taşıma kararlılığına sahiptir.”
“KUBİLAY OLMAK BİRÇOK DEĞERİN SİMGESİDİR”
Türk Silahlı Kuvvetleri adına konuşma yapan Topçu Yüzbaşı Melih Pekbardakçı “Devrim şehidi Kubilay, Cumhuriyet'i ve Atatürk'ü korumak için boynunu vermiş ama boyun eğmemiştir. Kubilay olmak birçok değerin simgesidir. Kubilay olmak vatanseverliktir. Atatürk ilke ve inkılaplarından ödün vermemektir. Kubilay olmak, asla boyun eğmemektir. Kubilay olmak karanlık yerine aydınlığı, dogmaların yerine bilimselliği ve akılcılığı seçmektir” diye konuştu.
KUBİLAY KOŞUSU
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin bu yıl 14'üncüsünü düzenlediği Şehit Asteğmen Kubilay Yol Koşusu ise pandemi nedeniyle 21-28 Aralık tarihlerinde sanal ortamda yapılıyor. Kazananlar, 28 Aralık 2020 tarihindeki #bizkoşarız platformu üzerindeki koşu sıralaması listesi esas alınarak belirlenip 4 Ocak 2021 günü açıklanacak.
