Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek yönetimindeki yeni ekonomi yönetiminin kurtulmak için adım attığı kur korumalı mevduat (KKM) ekonomistlerin gündeminde. Bazı ekonomi yazarları KKM’nin Merkez Bankası’na zararı olmadığını öne sürerken birçok ekonomist ise gerçek faturanın gelir dağılımını bozarak, dolarizasyonu artırarak ve enflasyonu patlatarak yurttaşa ödetilmekte olduğunu vurguluyor.
2021 yılında hayata geçirilen KKM hesaplarının ulaştığı rakamın 3.4 trilyon TL olduğu belirtiliyor. İddialara göre kamuya görünen zararı 703 milyar TL iken potansiyel zararının ise 718 milyar TL daha olduğu öngörülüyor. Ancak ekonomist Ege Cansen’e göre KKM’nin Merkez Bankası’na zararı olmadı. Cumhuriyet'ten Ali Can Polat'ın haberine göre, bu görüş ise ekonomistler arasında yeni bir tartışma başlattı.
‘KORKUNÇ BİR BEDEL’
Ekonomistlerin, bu görüşe ilişkin sosyal medyadan gelen görüşleri şöyle:
Prof. Dr. Refet Gürkaynak: KKM hem ortalamada hem bölüşümsel olarak korkunç sonuçları olmuş, kamuya çok maliyetli, rezil bir grup iktisat politikasının hem parçası hem de diğerlerinin sürdürülebilmesini sağlayan destekçisi ve fonlayıcısı.
Prof. Dr. Özgür Demirtaş: Uzun lafın kısası KKM’nin devlete ve halka korkunç bir bedeli olmuştur, olmaktadır, olacaktır.
Ekonomi yazarı Uğur Gürses: KKM başladığında Merkez Bankası’nın döviz açığı 55.6 milyar dolardı. Bugün bankanın kur riskine açık döviz pozisyon açığı 143 milyar dolar oldu.
‘KOLAYA KAÇMA MODELİ’
Prof. Dr. Hakan Kara: Döviz kurunda istikrarı sağlamanın yolu enflasyonu düşürmekten geçer. Sabır ve emek ister. Faizi aşırı negatif yapıp KKM’yi devreye sokmak işin kolayına kaçmaktır. Yakın zamana kadar uygulanan model, tarihe kolaya kaçma modeli (KKM) olarak geçecektir.
Prof. Dr. Evren Bolgün: 100 milyar dolar olan KKM neticesinde TCMB’nin Diğer kalemleri Aralık 2021’de 115 Milyar TL iken Ağustos 2023 itibariyla 703 Milyar TL’dir. KKM neticesinde sistemde olusan dolarizasyon etkisi, kur artışının enflasyon geçişkenlik etkisi ve risk priminin yıl icerisinde yükselmesinin devletin dış borçlanmasında yarattığı ekstra maliyetleri de hesaba dahil edebiliriz. Sonuç olarak KKM’lerin devlete maliyetinin sıfır olduğunu ifade etmek abesle iştigal etmektir.
‘ENFLASYONU DA TETİKLEDİ’
Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) Kurucusu Prof. Dr. Veysel Ulusoy: KKM’nin yurttaşa en büyük maliyeti enflasyon canavarıyla geçen yıllar oldu. KKM, tasarrufların yatırımlara yönelmesini engellemiş, ulusal geliri parasal akımın sıkıştırılması nedeniyle daha düşürmüş, para arzını zorlayarak fiyat ve getiri oranlarını değiştirmiş, gelir transferi nedeniyle dağılımı bozmuş, daha önemlisi; ülkenin geleceğini şimdiden satmıştır.
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: KKM döviz kurlarının bankaların ödediği faizden fazla artması halinde MB’ye maliyet çıkarır.Tasarrruf sahiplerinin bu faiz getirilerini para ve hizmet alımına yönlendirmeleri durumunda bu enflasyona doğrudan etki yapar. Veya aynı kişiler KKM’deki kazançlarını görünce bu hesapları bozmasa dahi diğer gelirlerinden yaptıkları ekstra harcamalarla enflasyonu uyarabilirler. Şu ana kadar bu etki KKM’nin cazibesini koruması,hesapların faizleriyle yenilenmesi sonucu fazla hissedilmemiş olabilir.
