İliç'te büyüyen tehlike: Kontrollü akış da gündemde

9 kişinin toprak altında kaldığı İliç'te heyelan riski sürüyor. Bu riski ortadan kaldırmak için bazı seçenekler tartışılıyor. Kontrollü olarak, teknik bazı yollarla standartların çok üzerine çıkan, ilk hareketten sonra da stabilitesini (duraylılığını) yiteren yığın liçinin akışının sağlanması planlanıyor. Bu durumda, en az 20-25 milyon metreküp daha toprağın ve kayacın sahaya akabileceği hesaplanıyor.

İliç'te göz göre göre gelen felaketin üzerinden 8 gün geçti. ABD-Çalık ortaklığındaki Anagold'un işlettiği Çöpler maden sahasında, kurallara, mevzuata ve standartlara uyulmadığı için işlenmek üzere taraça biçiminde istiflenen 10 milyon metreküp toprak ya da kayaç kütlesi kaydı.

Bu felaket, pek çok yönden dünya tarihine geçti. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden (UYGAR) bilim insanları, sahada heyelanın nedenini araştırdı. Ekipte bulunan Prof. Dr. Hakan Ersoy, "Dünya literatüründe, maksimum 150 metre olan liç yığınının burada 257 metreye ulaştığını tespit ettik. Bu inanılmaz bir rakam. Dünyada böyle bir 'liç'e rastlamadık" dedi.

Maden sahasında, heyelan riski de artarak devam ediyor. Bu nedenle günlerdir toprak altında kalan 9 kişiyi arama kurtarma faaliyetlerine ara verildi. Değişik üniversitelerden bilim insanları, maden sahasında bulunan bakanlara, heyelan riskinin ortadan kaldırılması için bazı seçenekler sundu.

Bunlardan biri de kontrollü olarak, teknik bazı yollarla standartların çok üzerine çıkan, ilk hareketten sonra da stabilitesini yitiren kütlenin akışının sağlanması...

Kaynaklar, 13 Şubat'ta yaşanan ilk hareketten sonra yığın liçinin mekaniğini ve stabilitesini yitirdiğini vurgulayarak, "Bölgede hareket gözleniyor. Aktiflik söz konusu. Heyelan riski devam ediyor. Bu riskin bertaraf edilmesi çok önemli. Bu amaçla kontrollü olarak akıtma dahil bazı seçenekler üzerinde çalışılıyor" dedi.

Kontrollü akıtmaya karar verilirse ne olacak?

Kaynaklar, kontrollü olarak akıtmaya karar verilmesi durumunda atılacak adımı da anlattı. Teknik bazı yöntemler kullanılarak taraça biçiminde istiflenen kayaç ve toprak, riski bertaraf edecek biçimde sahaya akıtılacak. En az 20-25 milyon metreküplük bir kütle daha sahaya akacak.

Kaynaklar, arama kurtarmayla ilgili de konuştu. Kaynaklar, 400 bin kamyonluk bir yığının hareketinin söz konusu olduğunu belirterek, "Deyim yerindeyse 400 bin kamyon aranıyor. Heyelan riski nedeniyle arama kurtarmaya ara verildi. Bilim insanlarının vereceği raporlara göre çalışmalar yeniden başlayacak" dedi.

Eski haline getirmek üzere sahada rehabilitasyon çalışmasının 1.5-2 yıl kadar sürebileceği ifade ediliyor.