Çikolata... Bazılarına göre mutluluğun sırrı... Çikolatanın hammaddesi olan kakaoda yer alan biyoaktif besin bileşenleri ve magnezyum, vücutta serotonin adı verilen mutluluk hormonunun artmasını sağlıyor.
Çikolata, kişinin kendini daha iyi hissetmesine da yardımcı oluyor. Beyin, çikolata tüketimiyle endorfin salgılamaya başlıyor. Bedende, çikolata tüketimiyle başlayan bu süreç, “mutluluk” olarak dışa vuruyor.
Fiyatlar uçtu
Son dönemde kakao fiyatları rekordan rekora koşuyor. Çikolata, el yakıyor. Görünen o ki fiyatlar daha da artacak. Çikolataya erişmek zorlaşacak.
Ekonomist Akın Çilekoğlu, bu piyasayı çok yakından takip ediyor. Çilekoğlu ile bu alandaki gelişmeleri konuştuk. İşte Çilekoğlu'nun mesajları:
Üretim noktaları: Dünyada kakao üretimi belli bölgelerde gerçekleştiriliyor. Ham kakao en çok sırasıyla Fildişi Sahili (küresel kakao üretiminin yüzde 40’ı), Gana (yüzde 20'si) ve Endonezya'da (yüzde 15'i) üretiliyor.
Fiyatlar: Fildişi Sahili’ndeki kakao fiyatını düzenleyen kurum Coffee and Cocoa Council, çiftçilerin, belirlediği minimum fiyatın üzerinde ürün satmasına izin veriyor. Ancak kakao tedarik zincirindeki diğer paydaşlara fiyatı sabit tutuyor.
Hasat ve fiyat: Kakao hasatı iklim koşullarına göre değişiyor. İklim değişikliğinin neden olduğu aşırı yağışlar ve seller bir yandan ürüne zarar veriyor. Diğer yandan da bitkilerdeki hastalığı ve zararlıları artırarak üretimin düşmesine yol açıyor. Ek olarak aşırı sıcaklar ve sert rüzgârlar da kakao mahsullerine zarar veriyor.
Çiftçiler yoksulluk sınırının altında: Kakao üreticileri, iklim değişikliğine uyum kapsamında gerekli önlemleri alamıyorlar çünkü kakao üretiminin yüzde 90’ından fazlasını küçük toprak sahibi çiftçiler gerçekleştiriyor. Bu çiftçilerin büyük çoğunluğu yoksulluk sınırının da altında yaşıyor.
Ağaçlar yaşlanıyor: Ayrıca yaşlandıkça ağaçların verimliliği düşüyor, bitki hastalıklarına ve iklim koşullarına karşı daha kırılgan oluyorlar. Bu nedenle birçok kakao üreticisi böyle hassas bir bitkiyi yetiştirmektense çevre koşullarına daha dirençli ürünleri üretmeyi tercih etmeye başladı.
3 yıldır artıyor: Son 3 yıldır kakao fiyatları, hasattaki düşüş nedeniyle artıyordu. Fiyat artışı, kakao ürünlerine olan talep devam ettiği için de dengelenemiyor. 3 yıl önceye göre fiyatı 4 kat düzeyinde arttı.
AB'nin yaklaşımı: Kakao fiyatlarını, iklim değişikliğinin neden olduğu aşırı hava koşullarına bağlı mahsullerdeki azalma, yani arzdaki kısıt etkiledi. Diğer yandan Avrupa Birliği'nin (AB) kakao, kahve, et, kereste, palm yağı, soya ve kauçuk gibi ormansızlaşmaya neden olan bazı ithal emtia ürünlerin AB pazarına girmesini engellemeye yönelik hazırladığı ormansızlaşma yasası da etkili oldu. Birçok ülke, AB’nin bu yasa tasarısına karşı çıkıyor ve geçiş sürecinin daha iyi yönetilmesi için müzakereler yürütüyor.
Daha da artacak: Fildişi Sahili ve Gana’daki kakao işleyiciler, kakao yağına ve kakao likörüne dönüştürüp çikolata üretilebilecek kakao çekirdeği satın alamıyorlar. Neden? Çünkü mahsullerdeki düşüş nedeniyle fiyatı yükseliyor. Dolayısıyla da önümüzdeki dönemde kakao fiyatı daha da artacak.
Türkiye'de fiyatlar artacak: Türkiye’de, ürünlerinde kakao kullanan üreticiler de maliyet artışı ile karşı karşıya kalmaya devam edecek. Bu artışı, tüketici fiyatlarına yansıtacaklar.
Bununla birlikte ürün portföyünde AB’nin ormansızlaşma yasasının kapsamına giren ürünlerin olduğu veya bunları girdi olarak kullanan üreticiler, bu ihraç ürünlerinin ormansızlaşmaya neden olmadığına dair durum tespiti yapmaları ve beyanat vermeleri gerekecek.
