Hükümet, kamuda yeni bir tasarruf paketi için kolları sıvadı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek,
kamuda tasarruf konusundaki çalışmaların nihai noktaya geldiğini belirterek, "Kamuda tasarruf artış ve harcama kontrolü 2024'ün ikinci yarısında güçlü şekilde devreye girecek" dedi.
Emekli ve dar gelirli on milyonlarca vatandaş, yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı nedeniyle deyim yerindeyse inim inim inliyor.
Peki, kamu ne yapıyor? Devletin üst yöneticileri, son 40 yılın en ağır ekonomik krizinin yükünü üstleniyor mu? Kemer sıkıyor mu? Maalesef hayır!
Piyasanın en pahalısı olmak kaydıyla araba saltanatı tam gaz devam ediyor. Adeta bir kompleksin dışa vurumu olarak öne çıkan debdebe ve şaşaa hastalığına tutulmuş kamu binaları hız kesmiyor. 5 yıldızlı lüks otellerde gerçekleştirilen toplantıların ardı arkası gelmiyor.
Yurt dışı seyahatlerin biri bitiyor, diğeri başlıyor.
Haberleşme giderlerine sınır konulamıyor.
Emekli 10 bin TL aylık alıyor. Bir kilogram kıyma almak için saatlerce kuyrukta bekliyor. Devletin bazı üst yöneticileri, milyonlarca lira maaş ve yüklü ödenekle bolluk içinde yaşıyor...
Tevfik Fikret’in bir şiiri akla geliyor:
“Yiyin efendiler, yiyin; bu han-ı iştiha sizin;
Doyunca, tıksırınca, patlayıncaya kadar yiyin!”
Tasarruf çalışması
İşte bu ortamda kamuda tasarruf çalışması yapılıyor. Güvenilir kaynaklara göre tasarrufun üç ayağı şöyle:
-Kamu yatırımları: Zorunlu olanlar dışında kamu yatırımlarına kaynak aktarılmayacak. Öncelik sıralaması yapılacak. Gerek ekonomik, gerekse de toplumsal olarak acil olan (örneğin tarım ve sulama gibi) yatırımlar tamamlanacak.
-Araba saltanatı: Kamuda, araba kullanımı gözden geçirilecek. Her kademenin sınırsız ve keyfi araba kullanmasının önüne geçilecek. Gerekirse UBER benzeri bir yapı oluşturulacak.
-Yeni bina: Devlet, yeni bina yapımını da gözden geçirecek. Bu konuda ad öncelikler belirlenecek. Zorunlu olan dışında yeni bina yapılmayacak.
YİD modelli otoyol ve köprü projeleri
Peki, kamuda tasarruf kapsamında dövizle geçiş garantisi verilen yap-işlet-devret (YİD) yöntemiyle hayata geçirilen köprü ve otoyol gibi altyapı yatırımları da gözden geçirilecek mi? İsteyerek olmasa da finansman bulma zorlukları bu yatırımların da hızını kesecek.
YİD modeliyle ihalesi gerçekleştirilen ve onay aşamasında bulunan Antalya-Alanya ile Ankara-Kırıkkale-Delice otoyolları dışında yeni projelerin gündeme gelmesi de zorlaşacak.
20 milyar TL’yi aşkın ödeme
Bu konu açılmışken... Devlet, bugün YİD yöntemiyle yapılan, araç geçiş garantili Yavuz Sultan, Osmangazi, 1915 Çanakkale köprüleri ile İstanbul-İzmir, Kuzey Marmara, Malkara-Çanakkale, Ankara-Niğde, Menemen-Aliağa-Çandarlı ve İzmir-Çeşme otoyollarına garanti ödeyecek.
Hesaplanan tutar, 20-21 milyar TL aralığında bulunuyor. Bu tutar, yılın ilk çeyreği için ödenecek. Yılın ikinci, üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde de yüklü ödemeler gündeme gelecek.
2024 yılı bütçesine, köprü ve otoyollara yapılacak garanti ödemeleri için yaklaşık 74 milyar TL’lik ödenek konuldu. Bu tutarın aşılmasına ve Karayolları Genel Müdürlüğü’ne, yılın sonuna doğru ek ödenek aktarılmasına kesin gözüyle bakılıyor.
İşte, tasarruf yapılması gereken sahici bir alan... Halkta güven duygusu oluşturacak tasarruf için ilk adım buradan atılabilir.
