Ankara, 31 Mart yerel seçimleri sonrasında hareketli bir dönemden geçiyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın eşgüdümünde birçok bakanlık, yeni dönemde ekonomiyle ilgili atılacak adımlarla ilgili çalışma yürütüyor.
Bunlardan biri de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı... Enerji yönetimi, bir süreden bu yana elektrik ve doğal gaz tarifeleri üzerinde çalışıyor.
Devletin, elektrik ve doğal gazda, özellikle konutlarda yüksek düzeyde sübvansiyonu ya da desteği sürüyor. BOTAŞ, konutlara doğal gazı, satın aldığı fiyatın çok altında bir fiyatla satıyor.
İthalat fiyatı
Türkiye, doğal gaz gereksiniminin hemen hemen tamamına yakın bölümünü ithalat yoluyla karşılıyor. Doğal gaz fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşının patlak vermesinin ardından olağanüstü düzeyde arttı. Her bir 1000 metreküp gazın fiyatı, bin 800 doları gördü. Savaş öncesinde 1000 metreküp gazın fiyatı, 200-250 dolar düzeyinde seyrediyordu.
BOTAŞ, Rusya-Ukrayna savaşı öncesinde ithal ettiği doğal gazla ilgili tartışmalı bir değişikliği hayata geçirdi. Rusya'dan ithal ettiği doğal gazın fiyat formüllerini değiştirdi (Mavi Akım ve TürkAkım) ve formüle yüzde 70 Hollanda gaz borsasını (Title Transfer Facility-TTF) dahil etti.
Savaşla birlikte piyasalarda doğal gaz fiyatlarının uçması, Rus anlaşmasında yapılan formül değişikliğinin de etkisiyle BOTAŞ’ın ithalat maliyetleri ciddi biçimde arttı. BOTAŞ, bu dönemde iç piyasada maliyetlerini abonelere (konut, sanayi ve elektrik santralı) yansıtamadı. Şirket, yüklü zararlarla karşı karşıya kaldı. BOTAŞ, finansman sorunları nedeniyle tarihinde ilk kez Rusya’ya olan doğal gaz borçlarını öteledi.
İthalat fiyatlarında dramatik gerileme
Son dönemde doğal gaz fiyatları hızla gevşedi. BOTAŞ’ın halen, her 1000 metreküp için doğal gaz ortalama ithalat fiyatı 300 dolar düzeyine geriledi.
BOTAŞ, konutlara, her 1000 metreküp gazı, 4 bin 80 TL’den veriyor. Sanayi tarifesi, kademe-1 için 8 bin 549 TL, kademe-2 için 11 bin 374 TL. Doğal gazla çalışan elektrik santrallarına da 12 bin TL’den gaz satıyor.
BOTAŞ, konutları sübvanse etmeye devam ediyor. Sanayi ve özellikle santrallara ise maliyetinin üstünde bir fiyatla gaz satışı yapıyor.
İndirim mi zam mı?
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, seçim sonrasında elektrik ve doğal gaza zam yapılacağı mesajı vermişti. BOTAŞ’ın, ithalat maliyetlerinin belirgin biçimde düşmesiyle birlikte sektörde zam yerine indirim konuşulmaya başlandı.
Sektör kaynakları, BOTAŞ’ın, sanayiye ve elektrik santrallarına doğal gazda indirim yapabilecek marja sahip olduğunu belirterek, “BOTAŞ’ın, böyle bir adımı atıp atmayacağını çok kısa bir süre içinde göreceğiz. 1 Mayıs’ta, doğal gazda tarifelerin değişebileceği yönünde beklentiler var. İndirim mi olacak zam mı yapılacak izleyen günlerde ortaya çıkacak” dedi.
İkili tarife
Peki, konutlarda uygulanan gaz fiyatı... Konutlarda, doğal gaza uygulanan sübvansiyonun kaldırılması ya da azaltılması zam anlamına geliyor. Konutlara, gaz maliyetleri yapılacak zamlarla yansıtılacak.
İktidar, gazda ve elektrikte dar gelirli aileleri desteklemeye devam edecek. Bu konuda da çalışma yapılıyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bir süre önce şehiriçi doğal gaz dağıtım şirketleriyle temasa geçti. Şirketlere, listesi oluşturulacak kişilere (dar ve sabit gelirli olup, desteklenecek aboneler) farklı bir fiyattan gaz satışı yapabilecek bilgisayar tabanlı teknik alt yapıya sahip olup olmadıklarını sordu. Şirketler, alt yapılarının buna “uygun” olduğunu iletti.
Ekonomi yönetiminin, gelir yönünden “kırılgan” olarak nitelendirilen konut abonelerini doğal gazda destekleme biçimi ve destek miktarı henüz netleşmedi.
Gerek enerji zamları (ya da indirimleri!) gerekse de sübvansiyonla ilgili yeni uygulamayı öğrenmek için çok beklemeyeceğiz.
Ekonomiyle ve cebimizde ilgili peş peşe yakıcı adımlara hazır olalım...
