Muhalefet ile iktidarı sık sık karşı karşıya getiren, yap-işlet-devret (YİD) modeliyle inşa edilen köprü ve otoyollarda sürpriz bir gelişme yaşanıyor. Söz konusu projeleri üstlenen müteahhitlere, garanti kapsamında yılın ilk çeyreği için nisan ayının son haftasında 20 milyar TL’yi aşkın ödeme yapılması bekleniyordu. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in devreye girmesiyle bu ödemenin bir süre için tutulduğu ortaya çıktı.
Peki, ödeme yapılacak mı? Ne zaman yapılacak? Bu soruların yanıtlarına geçmeden önce YİD projelerini kısaca anımsayalım.
Yavuz Sultan, Osmangazi, 1915 Çanakkale köprüleri ile İstanbul-İzmir, Kuzey Marmara, Malkara-Çanakkale, Ankara-Niğde, Menemen-Aliağa-Çandarlı ve İzmir-Çeşme otoyolları YİD modeliyle yapıldı.
Devlet, bu projelere, dolar ya da euro üzerinden araç geçiş garantisi verdi. Anılan projelerin tamamında araç geçişleri, hizmete sunulduğu günden bu yana garanti sınırının altında kalıyor.
Bu nedenle devlet, iktidar çevrelerinin "mega" olarak sunduğu köprü ve otoyolların yapımını ve işletmesini üstlenen firma ya da firmalara belli aralıklarla milyarlarca lira garanti ödüyor.
Garanti ödeme süresi 3 aya kadar düştü
Karayolları Genel Müdürlüğü, YİD kapsamındaki (işletmede olan) köprü ve otoyollara, 2018 yılının ağustos ayında patlak veren kur şokuna kadar garanti ödemelerini yıllık yapıyordu. İşletmeci şirketlerin talebi üzerine (ekonomideki kırılganlık ve döviz kurundaki belirsizlik nedeniyle) bu süre önce 6 aya, ardından da 3 aya düşürüldü. 2023 yılında garanti ödemeleri, 3 ayda bir yapıldı.
Ödeme sürprizi
2024 yılında da ödemelerin, 3 ayda bir yapılması yönünde bir eğilim oluştu. Güvenilir kaynaklara göre, bu konuda bir karar da alındı.
Köprü ve otoyol projelerini işleten müteahhitlere, garanti kapsamında bu yılın ilk çeyreği (ocak-mart) için nisan ayının son haftasında 20 milyar TL’yi aşkın ödeme yapılması bekleniyordu. Gerekli hazırlıklar yapıldı. Ödeme günü geldi çattı.
Şimşek etkisi
Bu arada önemli bir gelişme yaşandı.
Kaynaklar, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in devreye girdiğini, bu ödemenin bir süre için tutulduğunu söyledi.
Kaynaklar, YİD projelerini üstlenen müteahhitlere yılın ilk üç ayı için şu ana dek ödeme yapılmadığını belirterek, “Ödeme yapılacak. Ancak bir süre gecikecek. Beklenti, bu ay içinde yapılması yönünde” dedi.
Kaynaklar, 3 ayda bir ödemenin döviz kurundaki oynaklık nedeniyle gündeme geldiğini kaydederek, “Döviz kuru belli bir düzeyde seyrediyor. Yıl sonuna dek de yukarı yönlü ciddi bir artış öngörülmüyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu öngörüyle hareket ediyor. Elbette, bu durum garanti ödemelerini de etkiliyor ve etkileyecek” diye konuştu.
Kaynaklar, 2024 yılı bütçesine, köprü ve otoyollara yapılacak garanti ödemeleri için yaklaşık 74 milyar TL’lik ödenek konulduğunu anımsatarak, “Hazine ve Maliye Bakanlığı, yıl başı ödeneklerine bağlı kalınmasını istiyor. Ek ödenek taleplerine kapalı... Garanti ödemelerinde ortaya çıkan yeni tabloda bu durumun da etkisi olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
Yeni gelişmelere kapıları kapatmayalım. Her an, her şey olabilir...
